เมื่อวันที่ ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๖๒ นายวรวุฒิ พงษ์ประภาพันธ์ กงสุลใหญ่ ณ แขวงสะหวันนะเขต เข้าร่วมพิธีเปิดงานและเฉลิมฉลองอนุสาวรีย์พระยาจันทรศรีสุราช อุปราชามันธาตุราช (เจ้าจันทกินรี) เจ้าเมืองมุกดาหารคนแรก ณ สนามหน้าศาลากลางจังหวัดมุกดาหาร โดยมีนายชยันต์ ศิริมาศ ผู้ว่าราชการจังหวัดมุกดาหาร เป็นประธาน และมีนายคำพูน ตุไพทูน รองเจ้าแขวงแขวงสะหวันนะเขต นายบุนยู้ ทำมะวง เจ้านครไกสอนพมวิหาน คณะจากแขวงสะหวันนะเขต สปป.ลาว รองผู้ว่าราชการจังหวัดมุกดาหาร ข้าราชการ รัฐวิสาหกิจ ภาคเอกชน และประชาชนจังหวัดมุกดาหาร เข้าร่วมจำนวนมาก

จังหวัดมุกดาหารสร้างอนุสาวรีย์พระยาจันทรศรีสุราช อุปราชามันธาตุราช (เจ้าจันทกินรี) เพื่อเป็นอนุสรณ์สถานทางประวัติศาสตร์ให้ชาวมุกดาหารและบุคคลทั่วไปได้รำลึกและยกย่องในคุณงามความดีของผู้ก่อตั้งเมืองมุกดาหาร รวมทั้งเผยแพร่ประวัติศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม และประเพณีให้เยาวชนและบุคคลทั่วไปได้ศึกษา

ประวัติศาสตร์การก่อตั้งเมืองมุกดาหาร ระบุไว้ว่า เดิม พระยาจันทรศรีสุราช อุปราชา มันธาตุราช เจ้าจันทรสุริยวงษ์ ตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านหลวงโพนสิม ใกล้พระธาตุอิงฮัง ทางฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง (ดินแดนลาว) ต่อมาเมื่อพระยาจันทรศรีสุราช อุปราชามันธาตุราช เจ้าจันทรสุริยวงษ์ ถึงแก่กรรม เจ้าจันทกินรี ผู้เป็นบุตร ได้ขึ้นเป็นหัวหน้าปกครองต่อมา

จนถึง พ.ศ.๒๓๑๐ เจ้าจันทกินรี ทราบข่าวจากนายพรานว่า พื้นที่ทางฝั่งขวาแม่น้ำโขง มีความ อุดมสมบูรณ์ มีปลาชุกชุม จึงได้พากันอพยพจากบ้านหลวงโพนสิม ไปตั้งบ้านเรือนอยู่ทางฝั่งขวาแม่น้ำโขงตรง ปากห้วยบังมุก

เมื่อครั้งตั้งเมืองขึ้นใหม่ ในเวลากลางคืน มีผู้พบเห็นแก้วดวงหนึ่งสีสดใส เป็นประกายแวววาว ล่องลอยไปตามลําน้ำโขงแทบทุกคืน เจ้าจันทกินรีจึงได้ขนานนามแก้วศุภนิมิตดวงนี้ว่า "แก้วมุกดาหาร" อีกทั้งมีผู้พบเห็นไข่มุกอยู่ในหอยกาบ (หอย) ในลําน้ำโขงอีกด้วย เจ้าจันทกินรีจึงให้ขนานนามเมืองที่ตั้งขึ้นใหม่นี้ว่า เมืองมุกดาหาร ตั้งแต่เดือน ๔ ปีกุน จุลศักราช ๑๑๓๒ (พ.ศ.๒๓๑๓) อาณาเขตเมืองมุกดาหาร ครอบคลุมทั้งสอง ฝั่งแม่น้ำโขงจนจรดแดนญวน (รวมเขตของแขวงสุวรรณเขตของดินแดนลาวด้วย)

ครั้นถึงสมัยกรุงธนบุรี เมื่อพระเจ้าตากสินมหาราชได้แผ่แสนยานุภาพขึ้นไปถึงแถบลุ่มแม่น้ำโขงในปี พ.ศ.๒๓๒๑ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระยามหากษัตริย์ศึกฯ และเจ้าพระยาจักรียกกองทัพ ขึ้นมาตามลําน้ำโขง เพื่อปราบปรามและรวบรวมหัวเมืองใหญ่น้อยในสองฝั่งแม่น้ำโขงให้รวมอยู่ในข้าขอบ ขัณฑสีมาของกรุงธนบุรี และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งให้เจ้าจันทกินรีเป็น “พระยาจันทรศรีสุราช อุปราชามันธาตุราช” เจ้าเมืองมุกดาหารคนแรก และได้พระราชทานนามเมืองว่า เมืองมุกดาหาร

                                                                * * * * * * * * * 

                                                                                       สถานกงสุลใหญ่ ณ แขวงสะหวันนะเขต 

                                                                                               ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๖๒

                    ขอบคุณข้อมูลจากสำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดมุกดาหารและหนังสือพิมพ์แนวหน้า